GINEKOLOŠKE TEME
Menstrualni ciklus i plodni dani kod žena
Menstrualni ciklus je period ili broj dana od početka jedne do početka naredne menstruacije i to je najčešće 28-30 dana.
U toku ovog perioda, na nivou jajnika, jajovoda i materice odvijaju se promene koje imaju za cilj stvaranje uslova za sazrevanje, oslobađanje i oplođenje jajne ćelije, usađivanje zametka i razvoj ploda u materici. Pravilno i ciklično odvijanje ovog procesa je pod dirigentskom palicom centralnog nervnog sistema (kora mozga, hipotalamus, hipofiza). Ukoliko u toku ciklusa ne dođe do trudnoće nastupa menstrualno krvarenje, nakon čega se proces odvija iznova.
Period od početka menstruacije do ovulacije je prva faza menstrualnog ciklusa ili proliferativna faza, i ona može varirati, čak i kod jedne iste žene, dok je period od ovulacije (oslobađanja jajne ćelije) do početka sledeće menstruacije druga faza ciklusa ili sekreciona faza, i ona je, uglavnom, stabilna i iznosi 12-16 dana. Kod ciklusa na 28 dana ovulacija je, dakle, 13-14 dana od početka menstruacije.
U prvoj fazi ciklusa, naročito od 6-7dana pre ovulacije počinje da se iz grlića materice luči bistar i rastegljiv ili klizav sekret (sekret koji vlaži), čiji je maksimum u vreme ovulacije i koji, 2-3 dana nakon toga, postaje oskudniji i lepljiviji i traje kao takav sve do menstruacije. Ukoliko je ciklus kraći, ovulacija i rastegljivost sekreta se odvijaju ranije, ukoliko je ciklus duži, promene su kasnije. Tako da, na pr., ako ciklus traje 33 dana, ovulacija je 19-20 dana od početka menstruacije, a ako traje na pr.24 dana ovulacija je 10-11 dana. Srazmerno ovome se pomeraju i opisane promene u sekreciji. Vrlo je važno da žena nauči da razlikuje kvalitet svog vaginalnog sekreta, jer na osnovu njega može da se prilično pouzdano orjentiše o terminu svojih plodnih dana.
Ukoliko je cilj zaštita od neželjene trudnoće, kritični period obuhvata, smatra se, 5 dana pre i 2 dana nakon ovulacije (od početka 10-tog do kraja 16-tog dana prosečnog ciklusa). Ako bi ovo izrazili kroz kvalitet sekreta, plodni dani bi bili od uočavanja rastegljivog (vlažnog) sekreta do isteka 2 dana od prestanka rastegljivosti. Uzdržavanje od nezaštićenog odnosa u ovom periodu je tkz. Bilingsova (po autorima) prirodna metoda kontracepcije. Ukoliko je želja da par ostvari trudnoću, smatra se, da je optimalno imati seksualne odnose svakog drugog dana u toku pomenutog perioda.
Od velikog je značaja da svaka žena poznaje bitne činjenice koje se tiču menstrualnog ciklusa uopšte, kao i da prati i vodi evidenciju o svom menstrualnom ciklusu i o promenama koje se dešavaju na njenom telu tokom ovog ciklusa.